Nayan Utaja
Het project Nayan Utaja (‘Mijn Huis’ in de Aymara-taal) kent een lange voorgeschiedenis. Het komt voort uit de activiteiten die Rudolf Burggraaf in Bolivia heeft opgezet. Rudolf komt al sinds 1995 in Bolivia. Hij arriveerde er als toerist, nam in La Paz les Spaans en kwam in contact met jonge schoenpoetsers die hem hielpen met zijn huiswerk. Rudolf richtte de stichting Happy Days Bolivia op en zamelde in Nederland geld in om deze straatjongeren zo nu en dan een leuke dag te bezorgen. Daarnaast ging hij als docent Wiskunde en Natuurkunde in de zomervakanties naar Bolivia om als vrijwilliger les te geven op diverse scholen en docentenopleidingen in La Paz.
In 2002 besloten de jongeren dat het tijd was om zich los te maken van de stichting. De schoenpoetsers konden Happy Days zelf draaiend houden en hadden zelfs een eigen ‘vakbond’ opgericht: ALPrad, vereniging van schoenpoetsers van de Prado (de grote straat door het centrum van La Paz). Als afsluiting van het project bedachten de jongeren en Rudolf een huisvestingsproject; de jongeren zouden hun eigen woningen bouwen, uitgaande van de koepelvorm die Rudolf al vele jaren bezighield. Als jongeman bouwde hij samen met zijn vader diverse koepels in de achtertuin. Rudolf: “Wat mij fascineerde was om met zo weinig mogelijk materiaal een zo groot mogelijke ruimte te overspannen. Daarnaast om zo eenvoudig mogelijk te bouwen.”
In april 2003 vertrok Rudolf naar de Verenigde Staten voor een praktische bouwopleiding bij de pioniers van de moderne koepelbouw, het Monolithic Dome Institute in Texas. Met de opgedane kennis en twee ballonnen begon hij anderhalf jaar later met de bouw van tien betonkoepels in El Alto, Bolivia, voor en door de jongeren van AlPrad. Financiële hulp van de Rotary Club Utrecht West en de NDCO maakte het project mogelijk.
De stichting kocht een terrein aan in El Alto waarop zes kleine en twee grote koepels werden gebouwd. De kleine koepels hebben een doorsnede van 6 meter en een oppervlakte van ongeveer 30 m2 en zijn bestemd voor de jonge gezinnen. Van de twee grote koepels, 9 meter doorsnede en 50 m2 vloeroppervlak, is er één bedoeld voor vrijgezellen, de andere is bestemd voor werkplekken en bijeenkomsten. Samen vormen de koepels een kleine leefgemeenschap.
De jongeren hebben de koepels zelf helpen bouwen, opgeleid door Rudolf en in samenwerking met bouwbedrijf IAA. Het bouwbedrijf was zo tevreden over de inzet van een aantal schoenpoetsers dat het een zevental jongens vast in dienst heeft genomen.
Eén van de nieuwe werknemers is Javier (23). Tot voor kort woonde hij met zijn vrouw en zoontje aan de rand van El Alto in een éénkamerwoning van 10 m2, met muren van leem en een lekkend dak van golfplaten. Eten deed hij naast zijn huisje in de even kleine woning van zijn moeder, waar ook nog het gezinnetje van zijn zus woonde. Javier heeft vanaf zijn zevende jaar als schoenpoetser gewerkt in het centrum van La Paz, van zonsopgang tot zonsondergang. Met de hulp van Happy Days ging hij naar school in de avonduren. Nu hij een baan heeft bij het bouwbedrijf en is verhuisd naar een koepelwoning ziet hij de toekomst voor hem en zijn gezin zonnig in. “De bouw verdient ongeveer twee keer zoveel als schoenen poetsen en levert een zeker inkomen zodat mijn zoon naar school kan. En met de koepelwoning ben ik erg blij: hij is een stuk groter dan het vorige huis en heeft een keuken en badkamer. In onze koepel voelen wij ons veilig. Bovendien hoef ik nu geen huur meer te betalen.”
